Evaluatie bijzonder overrijdbare bedding (BOB) op A12 Noord

Op 8 juni 2023 werd op de A12 van Bergen op Zoom naar Antwerpen in het Antwerpse havengebied een bijzondere overrijdbare bedding, kortweg BOB, of "busbaan" in gebruik genomen in de zone tussen de aansluiting met de R2 en oprit Leugenberg. Openbaar vervoer en voertuigen voor collectief vervoer van de havenwerknemers kunnen gebruikmaken van die busbaan om een file voorbij te rijden. Het Vlaams Verkeerscentrum evalueert de BOB in dit rapport met input van de projectpartners.

Bij de aanleg van de BOB spraken de projectpartners Agentschap Wegen en Verkeer, Lantis, De Lijn en Voka - Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland af om een half jaar na de ingebruikname de werking van de BOB te evalueren. Die evaluatie heeft geleid tot een aantal aanpassingen aan de BOB. Het verkeerskundige luik van die evaluatie wordt besproken in het eerste deel van dit rapport. De evaluatie beschouwt de periode november en december 2023. 

Na de bespreking van de evaluatie van het eerste half jaar werd beslist om het werkingsprincipe van de busbaan te wijzigen. De evaluatie van het nieuwe werkingsprincipe wordt besproken in het tweede deel van het rapport. 

Er werd nadien vastgesteld dat de snelheidslimiet op de busbaan onvoldoende nageleefd werd. Daarom kwam er een sensibilisering van de gebruikers van de BOB. Het derde deel van dit rapport bespreekt het effect van die sensibilisering.

  • Uit hoofdstuk 2.4.1 blijkt dat de V85 op de A12 in de zone van de BOB (de snelheid die door 85% van de weggebruikers wordt gerespecteerd) is gedaald sinds de invoering van een snelheidsbeperking tot  maximum 100km/u. Daarnaast werd vastgesteld dat het inhaalverbod voor vrachtwagens naast de busbaan redelijk goed wordt nageleefd, maar niet van toepassing is voor bussen en andere lange voertuigen.  Daarom werd het inhaalverbod voor vrachtwagens gewijzigd in een tonnagebeperking op de linkerrijstrook. Verder werd er geen significante invloed van de BOB op het aantal ongevallen vastgesteld.

  • Uit hoofdstuk 2.4.2 van de evaluatie blijkt dat de BOB vaak en kortstondig opengesteld wordt, voornamelijk tijdens de avondspits. Deze kortstondige openstellingen zijn het gevolg van typische filegolven op die locatie.  In december 2023 werd daarom overgestapt op een permanente openstelling van de busbaan overdag (5u - 24u) met daarop een maximumsnelheid van 50km/u voor de bussen. Sindsdien lijkt het systeem technisch goed te werken en komen de openstellingen van de BOB goed overeen met de periodes waarin reistijdwinst geboekt kan worden. 

  • De aanbevelingen uit deel 2, namelijk het sensibiliseren van de chauffeurs door de vervoersbedrijven, heeft een positief effect gehad op de werkelijk gereden snelheid. De gemiddelde snelheid en de V85 op de busbaan zijn effectief gedaald tot respectievelijk 60 km/u en 50 km/u en er zijn minder extreme overtreders. De dalende trend lijkt echter niet gegarandeerd permanent te zijn. De V85 blijkt samen te hangen met het gebruik van de BOB. Een lager gebruik van de BOB hangt samen met vlotter verkeer op de doorgaande rijbaan, en vlotter verkeer op de doorgaande rijbaan betekent een hogere V85 op de BOB. De daling van de werkelijk gereden snelheid sinds de vorige evaluatie wordt voorlopig als voldoende bevonden om de BOB op een veilige manier open te houden.

De busbaan en druk verkeer op de A12.